Có bao nhiêu bác sĩ viết chữ khó đọc
Nguyễn Văn
Tuấn
(Tuổi
Trẻ 6/4/09)
Tuần vừa qua, báo Tuổi Trẻ đăng một loạt bài phàn nàn về tình
trạng (vâng, phải nói là tình trạng) chữ viết của bác sĩ quá khó
đọc đối với người
bán thuốc. Ngay cả giới bác sĩ cũng đọc
không nổi chữ viết của đồng nghiệp như phản ảnh trong bài
này. Đây là một trong những đề tài trong
phạm vi sai sót y khoa, vốn rất được quan tâm trong vài năm gần
đây.
Những
phản ảnh của công chúng qua báo chí như vừa đề cập thường hàm ý
rằng giới bác sĩ viết chữ ẩu. Thật ra, đã từ lâu công chúng
thường hay cảm nhận rằng giới bác sĩ viết chữ khó đọc. Nhưng cảm
nhận chữ bác sĩ khó đọc có lẽ chỉ là cảm tính, chứ chúng ta chưa
thấy bằng chứng thực tế cho cảm nhận đó. Chắc chắn không phải
bác sĩ nào cũng viết chữ khó đọc. Do đó, 2 câu hỏi đặt ra là:
(a) có bao nhiêu bác sĩ viết chữ khó đọc; và (b) có thật sự chữ
bác sĩ khó đọc so với chữ viết của các chuyên gia khác?
Trong
một nghiên cứu nhỏ, các nhà nghiên cứu thẩm định 207 phiếu yêu
cầu chụp x-quang của các bác sĩ gia đình và bác sĩ làm việc
trong bệnh viện, và kết quả cho thấy 95,2% hoàn toàn dễ đọc, chỉ
có 4,3% là khó đọc, và 0,5% là không thể đọc được (1). Như vậy,
số bác sĩ viết chữ như dưới đây rất thấp trong cộng đồng bác sĩ,
có thể dưới 1%.
|
Một toa thuốc
do một bác sĩ viết. Nguồn: Tuổi trẻ. |
Năm
1998, để đánh giá và so sánh chữ viết của bác sĩ và các chuyên
gia khác, một nhóm nghiên cứu bên Anh thực hiện một nghiên cứu
thú vị. Trong nghiên cứu này, có ba nhóm: 38 bác sĩ, 32 chuyên
gia xét nghiệm và y tá, và 22 giám đốc hành chính (quản lí). Mỗi
người được cho một mẫu giấy gồm 26 ô chữ để viết mẫu tự, và 10 ô
để viết số. Các đối tượng tham gia nghiên cứu được báo cho biết
rằng chữ viết của họ sẽ được cho máy vi tính "đọc”, nên cần phải
viết gọn gàng. Họ sử dụng phầm mềm Teleform để phân tích và cho
điểm các mẫu chữ viết. Nếu một mẫu tự hay số nào máy vi tính đọc
không được, máy sẽ cho 1 điểm sai.
Kết
quả cho thấy điểm sai trung bình của nhóm bác sĩ là 7 điểm, cao
hơn y tá và chuyên gia xét nghiệm (điểm trung bình 3) và các
giám đốc hành chính (điểm trung bình 4). Tuy nhiên, về số thì
không có khác biệt giữa ba nhóm với điểm sai trung bình là 1.
Tại sao bác sĩ có xu hướng viết chữ khó đọc, trong khi họ viết
số thì không đến nỗi tệ? Không ai biết lí do, nhưng các nhà
nghiên cứu suy luận rằng có lẽ họ đặt nặng tầm quan trọng đến
liều lượng thuốc hơn là tên thuốc (2).
Phần lớn những sai
sót liên quan đến viết tắt không rõ ràng, và sai liều lượng.
Chẳng hạn như thuốc Norvasc dùng điều trị cao huyết áp có tên
gần giống với thuốc Navane nhưng dùng để điều trị chứng rối loạn
tâm thần, hay Levoxine dùng điều trị rối loạn tuyến giáp na ná
với Lanoxin dùng cho chứng suy tim, hay Prilosec dùng cho chứng
loét tá tràng và Prozac dùng cho chứng trầm cảm. Chỉ cần sai một
vài mẫu tự là có thể gây hệ quả nghiêm trọng. Ngoài ra, viết sai
liều lượng như 0,5 mg thay vì 5 mg cũng có thể gây tác hại nguy
hiểm.
Theo
ước tính của các nhà nghiên cứu y khoa, hệ quả của viết ẩu của
giới bác sĩ rất nghiêm trọng vì liên quan đến mạng sống con
người. Theo một
ước tính ở Mĩ, hơn 7000 người chết vì chữ viết của bác sĩ. Theo
báo cáo của Viện y khoa thuộc Viện hàn lâm khoa học Mĩ, những
sai sót liên quan đến toa thuốc có thể ngăn ngừa được là 1,5
triệu ca mỗi năm (trong số 3,2 tỉ toa thuốc).
Ở
nước ta, không ai biết hệ quả của chữ viết bác sĩ khó đọc ra
sao, vì chưa có nghiên cứu. Nhưng kinh nghiệm từ nước ngoài cho
thấy đây là một trong những vấn đề liên quan đến chất lượng y tế
mà giới quản lí cần phải quan tâm. Như một thói quen, khi nói
đến "chữ bác sĩ” người ta thường cười như là chuyện viết chữ khó
đọc của giới bác sĩ là một điều đương nhiên hay một chuyện đùa.
Nhưng viết ẩu để ảnh hưởng đến sinh mạng của bệnh nhân thì không
thể xem là chuyện đùa được.
Tài liệu tham
khảo:
[1] A Parker, N Ridley. The
truth about doctors' handwriting. BMJ 3/7/2001.
[2] R Lyons, et
al. Legibility of
doctors' handwriting: quantitative comparative study. BMJ 1998;317:863-864.